Plamica charakteryzuje się występowaniem fioletowo-czerwonych plam na ciele spowodowanych wylewem krwi pod skórę. Istnieje kilka rodzajów plamicy, z których większość jest łagodna. Jak ją rozpoznać i jakie są sposoby leczenia?
Co to jest plamica?
Plamica jest objawem skórnym, który może być częścią szerokiej gamy schorzeń. Występuje wówczas, gdy krew wypełniona czerwonymi krwinkami opuszcza małe naczynia włosowate i kończy się pod skórą. Istnieją różne rodzaje plamicy, które można podzielić na 2 główne typy w zależności od ich przyczyn: plamica małopłytkowa i plamica naczyniowa.
Główne rodzaje plamicy.
1. Plamica małopłytkowa.
Jest to związane ze zmniejszeniem liczby płytek krwi, które odgrywają ważną rolę w krzepnięciu krwi. W przypadku braku krwi częściej dochodzi do krwawień i wylewów, w tym w małych naczyniach pod skórą.
Plamicy małopłytkowej często towarzyszą niewielkie krwawienia z błon śluzowych, zwłaszcza nosa i dziąseł.
Ten spadek liczby płytek krwi może być spowodowany poprzez:
a. spadek ich wytwarzania przez szpik kostny, spowodowany chorobą, taką jak gruźlica, białaczka lub choroba szpiku kostnego;
b. zniszczenie płytek krwi spowodowane przez wirusy (świnka, różyczka, zapalenie wątroby, itp.), pasożyty lub chorobę autoimmunologiczną, znaną jako immunologiczna plamica małopłytkowa (ITP), która dotyka głównie dzieci poniżej 10 roku życia;
c. rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (DIC), które może powodować piorunującą plamicę z bardzo poważnym rokowaniem.
2. Plamica naczyniowa.
Jest to związane z zapaleniem małych naczyń, które może być spowodowane wieloma czynnikami:
a. infekcje wirusowe, bakteryjne lub pasożytnicze;
b. przyczyny mechaniczne powodujące nadciśnienie w naczyniach włosowatych;
c. zapalenie naczyń krwionośnych, które jest chorobą zapalną lub autoimmunologiczną.
Przyczyny powstawania plamicy.
Plamica może mieć wiele przyczyn w zależności od schorzenia, którego jest objawem.
1. Przyczyny mechaniczne.
Może to być związane z kruchością małych naczyń włosowatych.
a. Jest skutkiem wysiłku podczas wymiotowania. Na przykład w przypadku ciężkiego zapalenia żołądka i jelit u dzieci lub u kobiet w ciąży na początku ciąży, jeśli często wymiotują. Następnie na czole, powiekach lub twarzy może pojawić się plamica.
b. Długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej może powodować plamicę na nogach i kostkach.
2. Zaburzenia krwawienia.
Spadek liczby płytek krwi jest główną przyczyną powstawania plamicy małopłytkowej. Ten spadek liczby płytek krwi może być:
a. pochodzenia autoimmunologicznego;
b. z powodu niewydolności szpiku kostnego;
c. związany z zażywaniem niektórych leków;
d. pochodzenia zakaźnego.
3. Przyczyny zapalne.
Różne choroby zapalne mogą powodować plamicę naczyniową. Dotyczy to w szczególności zapalenia naczyń i zapalenia tętnic, które są zapaleniami naczyń powodującymi ich przepuszczalność. Choroby naczyniowe są na ogół choroby autoimmunologiczne.
4. Przyczyny zakaźne.
Plamica naczyniowa i małopłytkowa może być wywołana przez choroby zakaźne. W najcięższych przypadkach infekcja meningokokowa gronkowcowa lub paciorkowcowa może prowadzić do sepsy i DIC. Jej medyczna nazwa to purpura piorunująca (fulminans), która jest stanem nagłym zagrażającym życiu. Towarzyszy wysoka gorączka i czasami bóle głowy: musi być natychmiast leczona odpowiednią antybiotykoterapią.
5. Starzenie się.
Istnieje również plamica specyficznie związana z wiekiem, która najczęściej pojawia się na przedramionach i grzbietach rąk, powodując samoistne krwiaki. Jest to tak zwana plamica Batemana, która dotyka od 5 do 10% osób powyżej 75 roku życia.
6. Niedobór żywieniowy.
Poważny niedobór witaminy C jest przyczyną szkorbutu, poważnej choroby powodującej rozchwianie zębów i tzw. plamicę okołomieszkową z siniakami. Ta patologia kolagenu prowadzi do ryzyka ciężkiego krwotoku, który może doprowadzić do śmierci pacjenta. Szkorbut jest bardzo rzadką chorobą w krajach uprzemysłowionych dzisiaj, ale może sporadycznie dotyczyć osób z alkoholizmem, niedożywieniem, zaburzeniami psychicznymi, anoreksją lub ciężkimi zaburzeniami odżywiania.
Objawy plamicy.
Plamica jest objawem, który objawia się występowaniem na skórze małych czerwonych plamek, które po kilku dniach mają tendencję do brązowienia. Zwykle pojawia się na kończynach dolnych z powodu działania grawitacji. Jednakże może rozwijać się na twarzy, gdy jest to spowodowane wymiotami, na tułowiu lub ramionach.
Plamica może być naciekowa lub nienaciekowa. Można to wyczuć, gdy przejedziemy palcem po czerwonych plamach: jeśli jest ulga, to znaczy, że ropowica jest naciekowa, jeśli skóra jest gładka, to znaczy, że ropowica nie jest naciekowa. Plamica naciekowa jest oznaką zapalenia, a więc i plamicy naczyniowej. I odwrotnie — plamica bez nacieków jest objawem plamicy małopłytkowej. Plamicy mogą towarzyszyć:
a. niewielkie krwawienia z błon śluzowych (ściany nosa, dziąsła);
b. obfite krwawienia miesiączkowe u kobiet;
c. pojawienie się krwiaków lub siniaków na skórze.
Wreszcie, w przypadku wystąpienia plamicy, systematycznie poszukuje się kontekstu gorączki i zaburzeń neurologicznych (ból głowy, zawroty głowy, złe samopoczucie, etc.), które mogą być oznaką purpury fulminans, istotnego zagrożenia.
Diagnoza.
Rozpoznanie plamicy jest przede wszystkim kliniczne. Klasycznym testem diagnostycznym przeprowadzanym przez lekarza jest test uciskowy. Kiedy plamki są uciskane np. szkiełkiem zegarkowym, plamka utrzymuje się i nie ustępuje. Ale jeśli jest to zwykłe pęknięte naczynie, to pod wpływem witropresury krew wycieka i zaczerwienienie momentalnie ustępuje.
W drugim etapie dermatolog sprawdza, czy plamica jest naciekowa, czy nie, aby określić jej pochodzenie: trombocytopenia czy naczyniowa.
Następnie, przesłuchanie pacjenta pozwoli na poszukiwanie objawów towarzyszących w celu ustalenia przyczyny plamicy.
1. Czy pacjent stoi przez dłuższy czas? Czy pacjent był ofiarą silnych wymiotów?
Pozytywne odpowiedzi sugerują mechaniczną plamicę związaną z nadciśnieniem.
2. Czy pacjent ma gorączkę, bóle głowy lub problemy z równowagą?
Jeśli tak, to są to objawy purpury fulminans, które należy leczyć w trybie pilnym.
3. Czy u pacjenta występują bóle stawów lub brzucha?
Jeśli tak, to są to objawy plamicy reumatoidalnej.
Czy pacjent przyjmował jakieś leki, takie jak aspiryna, heparyna, lub antykoagulanty?
Jeśli tak, może to być plamica małopłytkowa.
Wreszcie, można zaproponować ocenę biologiczną. Morfologia krwi, liczba płytek krwi i wskaźnik sedymentacji pomogą w rozpoznaniu przyczyny plamicy.
Leczenie plamicy.
Leczenie plamicy zależy od jej przyczyny. Kiedy plamica jest oznaką infekcji, leczy się ją antybiotykami (jeśli infekcja jest bakteryjna) lub lekami przeciwgrzybicznymi (jeśli infekcja jest pasożytnicza). W przypadku małopłytkowości autoimmunologicznej konieczne jest zwiększenie liczby płytek krwi poprzez stosowanie kortykosteroidów lub immunoglobulin, a także leczenie immunosupresyjne i bioterapie. Jeśli plamica ma charakter mechaniczny, jedynym sposobem leczenia jest odpoczynek. Jeśli podejrzewana jest purpura fulminans, należy natychmiast podać dożylnie antybiotyki.
W przypadku plamicy Batemana nie można wiele zrobić. Po leczeniu przyczyny, plamica znika bez śladu, z wyjątkiem plamicy Batemana, który nie poprawia się z czasem, ale pozostaje łagodny.